Hammadde, bileşen, yarı mamul ve son ürün gibi malzemelerin tedarik zincirleri boyunca tesisler arası taşınması, tesisler içerisinde yer değiştirilmesi, bekletilmesi, işlenmesi veya saklanması faaliyetlerinin organize edilmesi Malzeme Planlama olarak tanımlanabilir.

Malzeme planlamayı, üretim planlama ve kaynak kapasitelerinden bağımsız olarak düşünmek mümkün değildir. Bu yüzden Optimum Planlama bu konuyu Üretim, Kapasite ve Malzeme Planlama başlığı altında bütünsel olarak ele almaktadır.

Malzeme Planlama'nın temel kısıtları nelerdir?

Siparişe üretimde son ürünlerin teslimatına yönelik verilen sözler (terminler), stoğa üretimde ise stokların tükenme zamanına dair öngörüler, Malzeme Planlama'yı hangi ürünü ne zaman hazır etmesi gerektiği konusunda tetikleyen temel faktörlerdir.

Üretimde malzemelerin işlemesi veya montajı sırasında hangi aşamada ne tip malzemelere ihtiyaç duyulduğu malzeme planlaması kapsamında belirlenir. Stoklarda bulunan hammadde miktarları, açık siparişlerin teslimatları ve ihtiyaç duyulan malzemeler için miktar ve temin süreleri Malzeme Planlama kapsamında belirlenir. Yarı mamuller için üretim ortamındaki iş merkezlerinin kapasiteleri ve işleme süreleri ile, varsa mevcut yarı mamul stokları ve açık iş emirleri hesaplamalara katılmalıdır.

Tedarikçiden temin edilecek malzemeler için tedarikçinin kapasitesi ve temin etme süreleri de malzeme planlamasını etkileyen unsurlardır.

Üretim, Kapasite ve Malzeme Planlama'nın ne gibi amaçları vardır?

Siparişlerin zamanında yetiştirilmesi veya stokların zamanında doldurulması ile yüksek müşteri memnuniyeti sağlamak temel amaçlardan birisidir. Diğer taraftan tüm bu operasyonları gerçekleştirirken oluşan maliyetler de kurumsal performansı ciddi ölçüde etkileyecektir. Bu yüzden talebi karşılarken maliyetler de minimize edilecek şekilde planlama yapılmalıdır.

Üretim, Kapasite ve Malzeme Planlama'da hangi süreçler söz konusudur?

Son ürünlerin ne zamana hazır edilmesi gerektiğini belirleyen sürece Ana Üretim Planlama (MPS*), ilgili kapasite kontrol sürecine ise Kaba Kapasite Planlama (RCCP*) adı verilir.

Yarı mamul ve hammaddenin planlamasına genel olarak Malzeme Planlama adı verilir. Bu kapsamda sıkça kullanılan yaklaşımlar Malzeme İhtiyaç Planlama (MRP*) veya Yalın Üretim ortamlarındaki Kanban sistemleridir. MRP kullanıldığı durumda ilgili kaynak kapasitesi kontrol süreci Kapasite İhtiyaç Planlama (CRP*) olarak adlandırılır.

Kapasiteleri ve malzemeleri planlamada Kısıtlar Teorisi (TOC*) yaklaşımı da faydalı bilgiler ve çözümleme teknikleri sunmaktadır.

Üretim, Kapasite ve Malzeme Planlama'da yenilikçi yaklaşımlar nelerdir?

Bilgi teknolojilerinde kaydedilen ilerlemeler sayesinde üretim planlamada yenilikçi sistematikler uygulanması gün geçtikçe yaygınlık kazanmaktadır. Bu yenilikçi yaklaşımları Yöneylem Araştırmaları (Operations Research) kapsamında geliştirilen çeşitli optimizasyon tekniklerini kullanmaktadır. Bu teknikler sayesinde terminleri yakalayan, kaynakların verimliliğini artıran ve tüm bunları başarırken maliyetleri minimize eden süreçler geliştirilebilmektedir(bkz. Optimizasyon nedir?).

Ayrıca genellikle çok sayıda faktörün varlığında, manüel olarak, deneme-yanılma yoluyla ve uzun sürelerde hazırlanabilen üretim planları uygulanan yenilikçi sistematikler sayesinde çok daha kısa sürelerde daha etkin şekilde oluşturulabilmektedir.

Kurumların öncelikli olarak yapmaları gereken, üretim planlama ile ilgili uygulayabileceği alternatif teknik ve yaklaşımları öğrenmesi, kendi ihtiyaçlarını belirlemesi ve planlama süreçlerini nasıl yapılandırması gerektiğini tespit etmesidir.

* Kısaltmalar:

MPS: Master Production Scheduling

RCCP: Rough-Cut Capacity Planning

MRP: Material Requirements Planning

CRP: Capacity Requirements Planning

TOC: Theory of Constraints

ÖNEMLİ NOT:  Bu yazı, bilgi amaçlıdır. Sözü edilenler her kurum için geçerli olmayabilir.

- Dr. İlker Güçlü, Optimum Planlama

Üretim, Kapasite ve Malzeme Planlama odaklı programlar nelerdir?

Optimum Planlama, üretim, kapasite ve malzeme planlama süreçleri ile doğrudan alakalı ve planlamanın farklı düzeylerinin işlendiği aşağıdaki eğitim programlarını sunmaktadır.

Optimum Planlama'nın Diğer Programları

Optimum Planlama, kurumların planlama kabiliyetlerini iyileştirerek kurumsal performansı artırmaya odaklı eğitim programları ile danışmanlık hizmetleri sunmaktadır.

Eğitim programları kapsamında sunulan diğer ana modüller şu şekildedir: