Tedarik zincirinde malzeme ve bilgi akışlarının ne derece etkin ve doğru şekilde kurgulandığı ve gerçekleştirildiği,  tedarik zinciri yönetiminin başarısının göstergesidir. Tedarik zinciri üyeleri arasında ve her bir üyenin kendi bünyesindeki tüm yönetim ve planlama süreçleri ile operasyonel işleyişlerin yapılandırılması, işletilmesi, kontrolü ve izlenmesi bu kapsamda önemle ele alınmalıdır.

Tedarik Zinciri Yönetimi Nedir?

Hammaddelerin mamullere veya hizmetlere dönüştürülerek son kullanıcılara ulaştırıldığı karmaşık lojistik sistemlerine Tedarik Zincirleri denir.
 

Tedarik zincirleri boyunca malzemelerin ve bilgilerin tedarikçiler ve müşterileri arasında karşılıklı akışına yönelik tüm yönetsel görevler, Tedarik Zinciri Yönetimi olarak tanımlanabilir.

Tedarik zinciri yönetim süreçleri ve operasyonel uygulamadaki "mükemmellik", günümüz zorlu ekonomik ve rekabet koşullarında kurumların sürdürülebilir başarısı için kritik öneme sahiptir.

Tedarik zincirinde mükemmellik için temel amaçlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

 ● Tedarik zinciri boyunca üretilen değerin artırılması

 ● Rekabetçiliği artıracak şekilde satın alma yapılması

 ● Üretim ve lojistik süreçlerinin düzenlenmesi

 ● Talep ile tedariği dengeleyecek şekilde koordinasyon ve işbirliğinin sağlanması

 ● Tüm tedarik zinciri süreçlerinin sürekli olarak iyileştirilmesi

Kurumlar mevcut durumları, kabiliyetleri, rekabet koşulları ve pazar dinamikleri gibi sürekli değişen faktörler varlığında tedarik zincirlerini sürekli şekilde değerlendirmeli ve gerektiğinde yeniden yapılandırmalıdır.

Yeniden yapılandırmada ele alınacak unsurlar nelerdir?

Tedarik zincirlerini yapılandırırken göz önünde bulundurulması gereken 6 ana başlık bulunur. Bunlar tesisler, stoklar, nakliye, bilgi, tedarik ve fiyatlama olarak sıralanabilir (1).

Her bir ana başlık altında tedarik zincirine ilişkin çok sayıda karar alternatifi, değişken veya maliyet sıralanabilir. Bunların çoğu aşağıdaki görselde özetlenmiştir.

Mevcut yapının performansı, muhtemel riskleri, sağladığı avantajlar, vb. kriterler sistematik biçimde takip edilmeli ve gerektiğinde Tedarik Zincirinde Yeniden Yapılandırma ve Süreç İyileştirme faaliyetleri gündeme alınmalıdır.

Yeniden yapılandırma ve iyileştirme kapsamındaki temel faaliyetler nelerdir?

Kurumsal iş süreçleri, farklı karar alma ufuklarına bağlı olarak aşağıdaki görseldeki gibi sınıflandırılabilir.

Tedarik zinciri yönetiminin bu farklı kurumsal karar alma ve uygulama faaliyetlerinde kritik rolleri bulunmaktadır. Tedarik zinciri stratejileri, operasyonları ve işleyişinde yapılacak iyileştirmeler kurum genelinde performansı artıracaktır.

Tedarik zincirini yapılandırma ve süreç iyileştirme faaliyetleri, aşağıda sıralanan süreç ve sistematiklerin oluşturulması ve iyileştirilmesi ile sağlanabilecektir:

 ● Stratejik Tedarik Zinciri Yapılanması

Üst yönetimin aldığı stratejik kararlar ile kurumun tedarik zincirinin fiziksel yapısını belirlediği süreçtir. Tedarik zincirinin fiziksel yapısı kapsamında tedarikçiler, fabrikalar, depolar, vb. tesislerin konumları ve yapıları ile tesisler arası taşımacılığın yöntemleri ve biçimleri belirlenir.

 ● Satış ve Operasyon Planlama (S&OP)

S&OP süreci ve içerdiği planlama ve karar alma mekanizmaları ile öngörülen talep ile sağlanabilecek tedarik hacimlerinin dengelenmesi sağlanır. Bu dengeleme, karlılığı artıracak ve stratejik hedefler doğrultusunda sağlanır. Departmanlar arası işbirliğini ve koordinasyonu sağlayacak temel süreçtir.

Satış ve Operasyon Planlama hakkında detaylı bilgi içeren makalemizi incelemek için:

Makale: "Satış ve Operasyon Planlama nedir?"

 ● İşbirliğine Dayalı Planlama, Tahminleme ve Stok Yenileme, CPFR(2)

Bu süreçler ile kurumun müşterileri ve tedarikçileri ile işbirliğine içinde faaliyetlerini biçimlendirmesi hedeflenir. Sadece şirketlerin değil, tedarik zincirlerinin birbiri ile rekabet içerisinde günümüz koşulları düşünüldüğünde CPFR süreçleri yapılandırılmasının önemi gün geçtikçe artmaktadır. Kamçı Etkisi gibi tedarik zincirinde işbirliği eksikliklerinden kaynaklanan çeşitli problemler bu yolla ortadan kaldırılabilmektedir. Bu kapsamda sırasıyla planlamada işbirliği, tahminlemede işbirliği ve stok yenilemede işbirliği süreçleri yapılandırılır ve uygulanmaktadır.

 ● Talep Planlama ve Tahminleme

Talep planlama kararları ile gelecekteki müşteri taleplerine ilişkin öngörüler oluşturulur. Bu öngörüler, kurumun gelecekteki işgücü, ekipman, hammadde vb. ihtiyaçlarının belirlenmesinde kullanılır. Talep tahminlerini sağlıklı ve güvenilir sistematikler ile üretemeyen şirketlerde, satış ve ciro hedefleri belirlenmesi ile maliyetlerin kontrol altında tutulması konularında ciddi sıkıntılar yaşanmaktadır.

Talep planlama ve tahminleme teknikleri hakkında detaylı bilgi içeren makalemizi incelemek için:

Makale: "Talep Planlama ve Tahminleme nedir?"

 ● Sipariş Yönetimi, Üretim, Stok ve Lojistik Planlama, Satın Alma Yönetimi

Departmanlar arası işbirliği ve entegrasyon gerektiren kısa vadeli tedarik zinciri yönetimi süreçleridir. Müşteri memnuniyeti, zamanında ve eksiksiz teslimat performansı ve oluşacak maliyetler bu süreçlerin etkin yönetimine ve başarısına bağlıdır:

- Sipariş Yönetimi

Müşteriye geleceğe ilişkin teslimat sözleri veya kapasite ayırma sözü verme, yani ATP ve CTP (3), sipariş politikaları, değişikliklerinin değerlendirilmesi ve gerektiğinde planların güncellenmesi gibi kararlar bu kapsamda ele alınmaktadır.

- Üretim Planlama ve Çizelgeleme

Müşteri siparişleri ve talep öngörleri karşılanacak şekilde üretim parti büyüklükleri ve hazır etme zamanlamaları belirlenir. Üretim için gerekli kapasiteler ve malzeme ihtiyaçları öngörülür ve muhtemel problemler çözümlenecek şekilde aksiyon alınır. Üretim planlama süreçleri ve teknikleri hakkında detaylı bilgi içeren makalemizi incelemek için:

Makale: "Üretim Planlama nedir?"

Yine üretim planlama kapsamında, fakat çok kısa vadeli alınan Detay Çizelgeleme kararları ile tamamlanması gereken işlerin veya görevlerin hangi makine, işçi, vb. kaynaklar tarafından hangi zaman aralıklarında yapılacağı ve işlerin akışı detaylı şekilde belirlenir. Detay Çizelgeleme hakkında detaylı bilgi içeren makalemizi incelemek için:

Makale: "Detay Çizelgeleme nedir?"

- Stok Yönetimi, Depo ve Lojistik Planlama

Stok yönetim politikaları, stok analizleri ve stok oluşturmaya yönelik kararlar ile tedarik zinciri boyunca her türlü malzemenin doğru zamanda doğru yerde hazır edilmesine yönelik depolama, dağıtım ve taşıma gibi faaliyetler yürütülür. Stok yönetimi hakkında detaylı bilgi içeren makalemizi incelemek için:

Makale: "Stok Optimizasyonu nedir?"

Depo ve lojistik planlama hakkında detaylı bilgi içeren makalemizi incelemek için:

Makale: "Depo ve Lojistik Planlama nedir?"

- Satın Alma Yönetimi

Üretimde veya hizmet sunumunda kullanılacak her türlü hammaddenin tedarikçilerden teminine yönelik zamanlama ve miktar kararları belirlenir. Tedarikçi seçimi, ilişkileri ile fiyat pazarlıkları bu kapsamda ele alınır. Malzeme planlama hakkında detaylı bilgi içeren makalemizi incelemek için:

Makale: "Malzeme Planlama nedir?"

 ● Yalın Üretim, Kısıtlar Teorisi ve Kalite Yönetimi

Tüm operasyonel süreçlerin (satın alma, üretim, depolama, lojistik, satış, vb.) sürekli olarak sistematik biçimde iyileştirilmesi, bu sayede müşteriye sunulan hizmet düzeyinin artırılması ve maliyetlerin düşürülmesi sağlanır.

ÖNEMLİ NOT: 

Bu yazı kurumların tedarik zinciri yönetimi çalışmaları üzerine genel ve özet bir bilgilendirme sağlamak amacıyla paylaşılmıştır. Sözü edilenlerin tüm kurumlar için aynı oranda geçerli olacağı düşünülmemelidir.

Saygılarımızla

Dr. İlker Güçlü, Optimum Planlama

Dipnotlar:

(1) Chopra, S., & Meindl, P. (2016)'dan uyarlanmıştır.

(2) CPFR: Collaborative Planning, Forecasting and Replenishment

(3) ATP: Available-To-Promise, CTP: Capable-To-Promise

Tedarik Zinciri Yönetimi odaklı Optimum Planlama eğitimleri hangileridir?

Optimum Planlama, tedarik zinciri yönetimi süreçleri ile doğrudan alakalı ve planlamanın farklı düzeylerinin işlendiği aşağıdaki eğitim programlarını sunmaktadır.

Optimum Planlama'nın Diğer Programları

Optimum Planlama, kurumların planlama kabiliyetlerini iyileştirerek kurumsal performansı artırmaya odaklı eğitim programları ile danışmanlık hizmetleri sunmaktadır.

Eğitim programları kapsamında sunulan diğer ana modüller şu şekildedir: